جهت شروع ثبت و مشاوره رایگان فرم زیر را تکمیل نمایید
هر ساعتی در روز کنار شما هستیم با کارشناسان ما مستقیم در تماس باشید در ساعات کاری پاسخگوی تلفنی شما هستیم . بعداز تایم کاری لطفا واتس اپ پیام ارسال کنید

بررسی معیارهای ثبت طرح صنعتی در ایران

منظور از طرح صنعتی چیست ؟

بررسی معیارهای ثبت طرح صنعتی در ایران به شما کمک می کند تا با بررسی بیشتر در این زمینه بتوانید اقدام به ثبت طرح صنعتی خود کنید.

منظور از طرح صنعتی چیست ؟

براساس ماده 20قوانین ثبت اختراع ، علامت های تجاری و نیز طرح های صنعتی، اشکال و. رنگ های خاص که منجربه تولید یک طرح می شود را طرح صنعتی می نامند. یک طرح صنعتی باید ویژگی اصیل بودن را دارا باشد. اشکال طراحی شده نباید به مانند موارد موجود در طبیعت باشند زیرا اینگونه خلاقیت نخواهند داشت.

مدارک لازم برای ثبت یک طرح صنعتی چیست ؟

  1. ارائه دو برگه از اظهارنامه طرح صنعتی مورد نظر. اظهارنامه باید در یک فرم به زبان فارسی تنظیم شود و با ذکر نوع متقاضی و یا نماینده قانونی مورد امضا طرفین قرار گیرد .
  2. مدارک مربوط به متقاضیان ثبت طرح و طراح طرح صنعتی ارائه شود.
  3. در صورت دو بعدی بودن طرح صنعتی موردنظر باید 5 مورد از نمونه طرح را به عنوان نمونه  و ترسیم شده ارائه داد.
  4. در صورت 3 بعدی بودن طرح نیز 5 مدل از تصویر گرافیکی و ترسیم شده آن طرح ارائه می شود.
  5. در صورت سه بعدی بودن طرح صنعتی ، مراجع ثبتی می توانند یک طرح بصری یا ماکت مخصوص و مرتبط با طرح را با اظهارنامه باید ارائه شود . ماکت ارائه شده باید حداکثر به اندازه 20 سانت در 20 سانت باشد. وزنی معادل حدکثر 2کیلوگرم داشته باشد و  از مواد دارای ماندگاری بالا استفاده شده باشد.
  6. درخواست ارائه نام طراح و درج آن در پرونده الکترونیکی
  7. رسید پرداخت هزینه های مربوط به اظهارنامه
  8. مدارک مربوط به نمایندگی و شعبه درخواست کننده در صورت درخواست از طرف نماینده

منظور از طرح صنعتی چیست ؟

معیارهای ثبت طرح صنعتی در ایران

معیارهای ثبت بررسی معیارهای ثبت طرح صنعتی در ایران، برای اولین بار در قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علایم و نام های تجاری مصوب ۱۳۸۶ » مطرح شده است. این قانون پس از تعریف طرح صنعتی در ماده ۲۰، در ماده ۲۱معیارهای ثبت طرح صنعتی را بیان می کند. ماده ۲۱ در این خصوص چنین مقرر داشته است: «طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و یا اصيل باشد.

طرح صنعتی زمانی جدید است که از طریق انتشار به طور محسوس و یا از طریق استفاده به هر نحو دیگر قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه یا برحسب مورد قبل از حق تقدم اظهارنامه برای ثبت در هیچ نقطه ای از جهان برای عموم افشا نشده باشد. مفاد قسمت اخیر بند(ه)وبند (و)ماده ۴این قانون در خصوص طرحهای صنعتی نیز قابل اعمال است.»

بنابراین براساس ماده ۲۱ و مواد مورد اشاره در آن، برای بررسی معیارهای ثبت طرح صنعتی در ایران سه معیار لازم است که در مورد اول ایجابی و معیار سوم سلبی میباشد این معیارها عبارتنداز:

  •  جدید بودن
  •  اصیل بودن
  • خلاف نظم عمومی نبودن.

براین اساس برای تبیین بیشتر قانون ایران و تفسیر محتوا و مفاد آن به بررسی تفصیلی این معیارها ذیلا پرداخته می شود:

قانونگذار معیار جدید بودن را به طور واضح تعریف نموده است علاوه بر آنکه در ذیل ماده ۸۴ آیین نامه اجرایی همان قانون، طرح جدید مجددا تعریف شده است. در این میان ذکر نکاتی چند در خصوص تعریف جدید بودن خالی از لطف نخواهد بود. این تعاریف دارای ابهاماتی است،

بررسی ابهامات در تعریف طرح صنعتی

الف-اولین ابهام، معنای انتشار به طور محسوس است. آیا منظور از محسوس، چیزی است که با حواس پنجگانه انسان درک شود یا تجسمی مادی است مثلاً طرح صنعتی، روی یک کالا پیاده شود یا در یک مجله منتشر شود و که اگر این معنی باشد مثلا افشای شفاهی را در بر نمی گیرد.

بهتر بود به جای واژه محسوس، از انتشار به هر طریقی استفاده می شد این معنا تا حدی از عبارت بعد که بیان می کند یا از طریق استفاده به هر نحو دیگر» فهمیده می شود که قانونگذار سعی در محدود کردن طرق انتشار نداشته است.

نیز با تفاوتی ناچیز مشاهده می شود. بند نخست از ماده 25 این موافقتنامه چنین مقرر می دارد: «اعضا برای حمایت از آن دسته از طرحهای صنعتی که مستقلا تهیه شده و اصیل یا جدید هستند ترتیباتی مقرر خواهند داشت.»

همانطور که در بند فوق ملاحظه گردید متعاهدين از آن دسته طرحهای صنعتی باید حمایت کنند که جدیدا یا اصيل باشد. این در حالی است که براساس طرح اولیه طرحهایی مورد حمایت واقع می شدند که جدیدا و اصیل باشند. بر اساس آن، طرح هایی که به طور مشخص از طرح های شناخته شده یا ترکیبهای اوصاف طرح شناخته شده متفاوت نبودند، جدید و یا اصيل محسوب نمی شدند.

قانون مدل وایپو نیز از طرح اولیه معاهده تریپس اقتباس نموده است و هر دو واژه و و یا را استعمال نموده است. مفسرین معاهده تریپس، هنوز نتوانسته اند ابهام ماده 25 را حل و فصل نمایند و هر یک به نحوی تفسیر مناسب اصول همیشگی خود را برگزیده اند.

اینکه قانونگذار ایران، از طریق این قانون و با پیروی از معاهده تریپس، گامی محکم در جهت الحاق به سازمان تجارت جهانی برداشته است قابل ستایش است اما شایسته بود تا نواقص و مبهمات قانون را هم به حداقل ممکن برساند.

به نظر می رسد مقصود واضعان موافقتنامه تریپس در باقی گذاردن ابهام مذکور، سهولت در ثبت طرح بوده است و به این ترتیب اعمال یکی از معیارهای اصلی دو نظام بزرگ مالکیت فکری (جدید بودن یا اصالت) را کافی دانسته است و انتخاب یکی از این دو معیار را در اختیار کشورها گذارده تا آنها خود با توجه به شرایط اقتصادی و چشم اندازهای توسعه ای کشور خویش معیاری را که مناسب بدانند الزامی نمایند.

بدین ترتیب به نظر می رسد که از نظر قانونگذار ایرانی نیز برای ثبت طرح نه وجود هردو معیار جدید و اصیل بودن بلکه تنها یکی از آنها کفایت می کند. اما آیا همین که طرحی اصیل باشد یا به صرف آنکه جدید باشد قابل ثبت است؟

به عبارت دیگر اگر از واژه “یا “تخيير مستفاد شود، هر طرحی به صرف جدید یا اصیل بودن قابل ثبت می باشد؛ اما آنچه که از ظاهر ماده 21برمی آید نشان میدهد قانونگذار، شرط جدید بودن را به عنوان تنها شرط اصلی ثبت طرح صنعتی در نظر گرفته است.

  • دلایل این عقیده به شرح زیر است:

اولا معیار اصالت در قانون (ماده ۲۱) تعریف نشده است و قانونگذار عامدانه به تعریف معیار جدید بودن اکتفا نموده است، گویی اصالت را در لوای جدید بودن و وابسته به آن در نظر گرفته است و از این جهت نیازی به تعریف آن ندیده است.

ممکن است ادعا شود که اصالت در آیین نامه اجرایی قانون تعریف شده و این نظریه بدین ترتیب نقض می گردد. اما در پاسخ خواهیم گفت آیین نامه نمیتواند غایت قانونگذار را تفسیر کند زیرا مقام واضع آن با مقام واضع قانون متفاوت بوده و در مواردی چه بسا از آن تجاوز نماید. موارد بسیار ابطال آیین نامه توسط دیوان عدالت اداری، موید این دلیل است.

ثانیا جدید بودن در مقایسه با اصالت از پیشینه بیشتری برخوردار بوده و نظام حقوقی ایران سازگاری بیشتری با آن دارد. قانون ثبت علایم واختراعات ۱۳۱۰ در زمره اولین قوانین ایران محسوب شده و سابقه ثبت آفرینه های فکری با معیار جدید بودن از سابقه حمایت از آثار هنری ادبی با معیار اصالت بسیار بیشتر است. از این جهت کارشناسان اداره ثبت و قضات با معیار جدید بودن آشنایی و ارتباط بیشتری داشته و با آن مانوس تر می باشند.

ثالثا اوضاع و احوال حاکم بر نظام حقوقی ایران حمایت بیشتری نسبت به آفرينه های مالکیت صنعتی با معیار جدید بودن در مقایسه با آثار ادبی-هنری با معیار اصالت می نماید. طرح صنعتی نیز در غالب نظریات و اندیشه های حقوقی به عنوان مالکیت صنعتی شناخته شده است و ذكر آن ذیل قانون ۱۳۸۶ خود موید این ادعا است.

رابعا اصالت معیاری شخصی و به عبارت دیگر ذهنی می باشد که بررسی آن توسط کارشناسان اداره ثبت طرحهای صنعتی بسی دشوار است. در حقیقت همواره در تمامی نظامهای حقوقی این گرایش کلی وجود دارد که از معیارهای ذهنی و مجرد که دست قاضی و کارشناس را در تعیین حق و باطل باز می گذارد پرهیز نموده و به جای آن معیاری عینی و مسلم که تضمین کننده واقعی عدالت خواهد بود به کار برده شود.

جدید بودن با بررسی سوابق افشا یا عدم آن به مراتب بهتر از اصالت می تواند حقوق طراح متقاضی ثبت و نیز دیگر طراحان را تضمین نماید. [۱۸، صص۹۰-۸۹(
اما با وجود این اوصاف، طرح صنعتی دارای ماهیتی دوگانه است،

طراحی یک فعالیت خلاقانه است و دارای ویژگیهای هنری در رابطه با ظاهر زیبایی شناختی کالا است؛ لذا معیار جدید بودن برای طرحهای صنعتی مناسب نیست، هرچند این معیار عینی تر از سایر معیارها است اما باز هم برای ویژگیهای هنری نامناسب است، زیرا از یک سو طرحها همیشه بر اساس پارامترهای تعیین شده توسط دانش پیشین طراحی می شوند اما جدید بودن معیاری است با این مفهوم که یک موضوع جدید نباید با هیچ چیزی که پیش از این در هر مکان و زمانی موجود بوده است پیش بینی شود؛ از سوی دیگر ارزیابی کیفیت یک طرح به موجب معیار جدید بودن به درستی نمی تواند نو بودن آنرا مشخص کند چرا که ابزار عینی برای ارزیابی تفاوتهای ذهنی میان دو ویژگی تزئینی مناسب نیست.

با توجه به موارد فوق و برای اینکه پا را از قانون فراتر ننهیم و در عین حال بتوانیم نقیصه معیار جدید بودن را برطرف کنیم گریزی به ماده ۸۴ آئین نامه قانون مربوطه میزنیم. شکی نیست که اتخاذ معیار جدید بودن می تواند حقوق طراحان صنعتی را تضمین کند اما این تضمین نمی تواند به شکلی همه جانبه اعمال شود لذا باید به این معیار عینی، تاحدی رنگ وبوی ذهنی داد. ذیل ماده ۸۴ آئین نامه، بیان شده است که «طرح صنعتی در صورتی اصیل محسوب می شود که به طور مستقل توسط طراح پدید آمده و کپی و تقلید طرحهای موجود نباشد، به نحوی که از دید یک کاربر آگاه، متفاوت از طرحهایی باشد که قبلا در اختیار عموم قرار گرفته است.»

تعریفی که در آئین نامه از اصالت مطرح شده است تعریف بسیار خوبی است. آئین نامه به اصالت، معنای تازه ای بخشیده است که متفاوت از معنای آن در نظام مالکیت ادبی و هنری است. وقتی بیان می شود طرح اصیل نباید کپی یا تقلید طرح های موجود باشد و باید به طور مستقل توسط طراح پدید آمده باشد، سطح بالاتری از خلاقیت در مالکیت ادبی و هنری طلبیده می شود. این امر به نفع طراحان اولیه ای است که با صرف وقت و هزینه بسیار طرحی را خلق می کنند و پس از آن دیگران اجازه نمی یابند که با تغییری اندک و جزئی، آن طرح را به نفع خود به ثبت برسانند؛ این نکته همان اثر شخصی اصالت است.

از سوی دیگر، قسمت اخیر این تعریف، از نظر مفهومی، شباهت اصولی با معیار منحصر به فرد بودن طرح دارد که در حقوق کشورهای اروپایی به عنوان مکملی برای رفع نقیصه معیار جدید بودن به کار می رود. به عبارت دیگر، این ماده بسیار موجز و مختصر، همان ویژگی منحصر به فرد را تعریف نموده است. با این اوصاف، کاربر آگاه هم شخصی است که ارتباط و آشنایی بیشتری با آن طرح دارد و دید او هم، حس کلی است.

بدین ترتیب، اگر طرحی از طرحهای موجود، متفاوت و متمایز باشد و در نتیجه تلاش خلاقانه طراح هم باشد اصیل است هر چند میزان این تفاوت روشن نشده است اما به نظر می رسد. این تفاوت، تفاوتی جزئی نباشد زیرا کاربر آگاه، هیچ گاه تغییرات جزئی را به عنوان ملاک تفاوت دو طرح در نظر نمی گیرد بلکه کلیت یک طرح باید تفاوت بارزی با کلیت طرحهای دیگر داشته باشد.

پس میتوانیم ماده ۲۱را اینگونه اصلاح کنیم که یک طرح برای کسب حمایت قانون از طریق ثبت، باید هم جدید باشد و هم اصیل، به بیان روشن تر، نه تنها نباید قبلاً در دسترس عموم قرار گرفته باشد بلکه با خلاقیت طراح، باید متمایز از طرحهای موجود هم باشد. در راستای این اصلاح، تعریف اصالت به همان شکلی که در آئین نامه مطرح شده است باید در ماده ۲۱در کنار تعریف جدید بودن گنجانده شود.

۳-نکته دیگری که در مورد قانون ۱۳۸۶ قابل ذکر است استثناءهای ذکر شده در ماده ۸۴ آئین نامه است. اگر در ابتدا بخواهیم از مزایای این ماده سخن برانیم باید بگوییم این ماده یکی از بهترین موادی است که در زمینه طرحهای صنعتی وضع شده است زیرا استثناءهای حمایت از طرحهای صنعتی را به شرح زیر، به بهترین شکل بیان نموده است:

در بند اول به طور کلی طرحهایی که معیارهای اصلی حمایت جدید واصيل) را نداشته باشند استثنا شده اند.

در بند دوم (طرحهایی که تنها در نتیجه عملکرد فنی محصول ایجاد می شوند) استثنایی مطرح شده است که در بیشتر قوانین به علت عدم وجود اصالت اثر مطرح شده است. اصولا در طراحی یک کالا از دید یک طراح صنعتی سه شاخصه با هم در نظر گرفته میشوند که عبارتند از: شاخصه فنی وعملکردی، ارگانمیکی (فیزیولوژیکی و زیبایی شناختی.

اما گاه در یک کالا شاخصه فني، غلبه می یابد و عامل انحصاری شکل گیری یک طرح می شود و خلاقیت و اثر شخصیت طراح بر طرح را از بین می برد و به آن مجال بروز نمی دهد. تمییز این گونه طرحها کاری بس مشکل است؛ این ویژگیهای فنی یا کار کردی طرح را میتوان با توجه به ماهیت هر مورد در چارچوب سایر مقولات حقوق مالکیت فکری، مانند اختراع، نمونه اشیای مفید یا اسرار تجاری مورد حمایت قرار داد.

استثنای سوم (طرحهای حاوی نمادها یا نشانهای رسمی در جهت حمایت از نشانهای رسمی است که به عنوان تزئین یک طرح به کار نروند زیرا نماد ونشان رسمی از قداست خاصی برخوردار است و در حوزه نظم عمومی سیاسی قرار می گیرد، اما صرف نظر از احترام این نشانها، باید گفت که اگر این نمادها یا نشانهای رسمی بر روی طرحی به کار روند على الأصول به عنوان نقش و نگار آن استفاده می شوند، بنابراین از خلاقیت کمی برخوردارند، از طرف دیگر این نمادها قبلا در دسترس عموم قرار گرفته اند و دیگر جدید نیستند مگر این که شکل و ساختار طرح صرف نظر از نشان رسمی روی آن قابل حمایت باشد که بعد از حذف آن نشان، تنها شکل و ساختار طرح به ثبت خواهد رسید.

استثنای چهارم (طرحهای مخالف نظم عمومی یا اخلاق حسنه هم در اکثر قوانین دنیا وجود دارد و کاملا با شرایط ملی مذهبی ایران مطابقت دارد زیرا هر طرحی، حتی اگر تمام شرایط حمایت را دارا باشد، اگر مخالف اصول پذیرفته شده اخلاقی یا مذهبی و یا قوانین و مقررات آمره کشور باشد شایسته حمایت نیست. مضافا اینکه ذکر بند ۴ در ماده ۸۴ آئین نامه، چیزی جز تکرار ذیل ماده ۲۱ قانون نیست.

بزرگترین ایراد ماده ۸۴ آئین نامه این است که به نظر می رسد چیزی فراتر از قانون را مقرر داشته است و آنچه را که باید در قانون ذکر میشد و ذکر نشده است را در خود جای داده است. این ماده با شکایت به دیوان عدالت اداری قابل ابطال است و با ابطال آن همه چیزی جز همان ذیل ماده ۲۱ قانون، از استثناءهای ثبت طرحها باقی نمی ماند.نبود این ماده در بین مواد قانون بسیار هویدا است.

مراحل ثبت طرح صنعتی

  • مراجعه به سایت اینترنتی اداره ثبت طرح های صنعتی
  • کامل کردن اظهارنامه اینترنتی مربوط به طرح
  • ارائه مدارک بررسی و کارشناسی شده  برای تایید طرح
  • صدور ابلاغیه های تاییدیه طرح
  • اخذ شماره ثبت طرح صنعتی موردنظر
  • پرداخت هزینه های ثبتی
  • صادر کردن آگهی
  • اخذ برگه تصدیق از اداره ثبت طرح صنعتی

جهت ثبت انواع طرح صنعتی خود می توانید با شماره تماس های مجتمع ثبتی نوول تماس گرفته و با مشاوران مجرب حقوقی و ثبتی این موسسه مراحل و شرایط ثبت طرح را جویا شده تا آن ها با توجه به مهارت خود در امر ثبتی شما را تا رسیدن به مقصودتان یاری کنند.

هم چنین اگر مایل به ثبت شرکت ها در کرج و تهران و تمام شهرهای کشور هستید تنها با تماس با شماره های گروه ثبتی نوول و مصاحبت با مشاوران متخصص ثبتی گام های خود را در راه ثبت و تغییرات شرکت ها استوار بردارید.

نتیجه و ارائه راهکار بررسی معیارهای ثبت طرح صنعتی در ایران:

قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی، علائم ونامهای تجاری مصوب ۱۳۸۶ گام مهمی در زمینه پیشرفت و گسترش حقوق مالکیت فکری به شمار می رود. تحولات این قانون در مقایسه با قوانین سابق بویژه در زمینه طرح صنعتی قابل توجه و ستایش است.

لیکن بررسی و تحلیل جامع و همه جانبه در مفاد این قانون در زمینه طرح صنعتی حاکی از این مطلب مهم است که هنوز فاصله ای طولانی تا رسیدن به هدف باقی مانده است و حمایت شایسته از طراحان صنعتی به این آسانی میسر نمی شود. از این رو به نظر می رسد که اصلاحات زیر در فصل دوم قانون ضروری باشد:

همانطور که از اصول حقوقی مربوط به تعریف بررسی معیارهای ثبت طرح صنعتی در ایران به خوبی آشکار است یک تعریف باید جامع تمام افراد و مانع تمام اغیار آن باشد. لیکن تعریف طرح صنعتی مذکور در قانون مانع اغیار نیست؛ زیرا طرح صنعتی همانطور که از نام آن هویدا است باید در یک فراورده صنعتی تجلی پیدا کند؛ به همین دلیل اموالی مانند صنایع دستی که تنها جنبه تزیینی و هنری داشته طرح صنعتی نبوده و نباید فریب عنوان صنعتی آنان را خورد.

با توجه به مباحث فوق الذكر، پیشنهاد می گردد تعریف طرح صنعتی به شرح زیر اصلاح گردد. طرح صنعتی، هر گونه ترکیب خطوط و رنگها و هر گونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگها و یا بدون آن است که بتواند طی یک فرایند صنعتی روی کالا به کار رود و به آن شکل ظاهری خاصی دهد.

با توجه به لزوم روشن نمودن شرایط و معیارهای ثبت طرحهای صنعتی و جلوگیری از سردرگمی اداره ثبت طرحهای صنعتی، در ماده 21 بهتر است معیار جدید و اصیل» استفاده شود یعنی طرحهایی بتوانند به ثبت برسند که هم جدید باشند و هم متفاوت از سایر طرحها باشند. صرف وجود یکی از این دو شرط کفایت نمی کند.

اگرچه شرط اصالت در ماده 84 آئین نامه تعریف شده است اما نظر به اتخاذ هم زمان هر دو معیار اصالت و جدید بودن، لازم به نظر می رسد که این تعریف در کنار تعریف جدید بودن، در ماده 21 ذکر شود و فقط به تعریف جدید بودن اکتفا نشود.

زمانی که در قانون از تعریف یک معیار سخن به میان می آید باید از واژه هایی استفاده شود که صریح در معنا باشند. در تعریف شرط و معیار جدید بودن شایسته است طرحهایی را جدید بدانیم که از طریق انتشار و یا استفاده به هر نحو افشا نشده باشند.

از آنجا که آئین نامه قانون بررسی معیارهای ثبت طرح صنعتی در ایران نمی تواند حکمی ماهوی مقرر دارد زیرا مقام واضع متفاوت، نمی تواند غایت قانونگذار را دریابد لذا ضروری است که استثنائات ذکر شده در ماده 84 آئین نامه در خود قانون ذکر شود. بدین ترتیب تعریف ارائه شده در ماده 20 قانون به نحو احسن رسالت خود را ادا می نماید.​

Rate this post
مشترک شدن
اطلاع رسانی کن
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها